7108.08 - Móðurmálið


Skeiðsnummar
7108.08
Heiti
Móðurmálið
ECTS
7,5
Endamál
Tey lesandi skulu kunnast um: • málsligu menningina hjá børnum • ljóðlæru (fonetikk) • bendingarlæru og orðagerð (morfologi) • funktionella mállæru • málsligt fjølbroytni • brúk av kunnleikanum í verki – herímillum eisini, hvussu børn kunnu stimbrast málsliga • læritilgongdina: Hvussu ein lærir at lesa, at skilja tað, sum ein lesur, og á hvønn hátt lesi/skrivitrupulleikar vísa seg • skrivi- og stavimenningina, undir hesum sambandið millum lesing og skriving • førleikar í tekstgreining ástøðiliga og ítøkiliga • føroyskar barnabókmentir (í bundnum og óbundnum máli) og hegni at viðgera tær úr ymsum sjónarhornum • at meta um næmingatekstir
Innihald
• Málmenning hjá børnum • Málslig stimbran • Ljóðlæra • Bendingarlæra • Málslig variasjón • Málnýtsla • Við støði í einstaka barninum at skriva seg til lesing • Læra at at skilja tað, sum ein lesur • Lesitrupulleikar • Tilfarslæra/Didaktikk • Lesing í nútíðarsamfelagnum • Føroyskar barnabókmentir í bundnum og óbundnum máli
Læru- og undirvísingarhættir
Framløgur, orðaskiftir og bólkaarbeiði, har farið verður fram eftir verkætlanarleisti
Próvtøkuháttur
Loggbók Skrivlig verkætlanaruppgáva í bólki Próvtøkan verður mett við próvtali eftir 13-stiganum. Bæði tilgongdin og ritgerðin sjálv verða sostatt grundarlag undir eftirmetingini.
Lestrarlisti
Dysthe, O. & Engelsen, K.S. (2005). Mapper som pædagogisk redskab: perspektiver og erfaringer. Århus: Klim. Jerlang, E. (2007). Barnets psykiske udvikling Í: Psykologiske tænkere : et tekstudvalg. (ritstj.), København: Hans Reitzel. Jensen, S.A. (2002). Legeskrivning og sproglig opmærksomhed. Í: Kielgast, E & Knudsen, A. (ritstj.), De første år i skolen : en antologi af temaer fra indskolingen. København: Billesø & Baltzer. Ajdarova, L.I. (1987). Barnets udvikling i de første skoleår: beskrivelse af et forsøg på at gennemføre en modersmålsundervisning i 1.-3. klasse bygget op omkring elevernes egen forskningsaktivitet. København: Sputnik. Krogh,T., Månsson, H. & Bleses, D. (2007). Sprogtilegnelse på pædagog- og læreruddannelserne. Í: Viden om læsning. København: Nationalt Videncenter for Læsning. Engen, L. (2004). Sproglige færdigheder, Sproglig bevidsthed, At kode om fra tegn til sprog. Í: Lærerens ABC. København: lr-uddannelse. Jacobsen, M. (1994).Talumál í barnaspæli. Sýnisstubbar. Tórshavn: Sprotin Henriksen, J. (2002). Í gjár. Málting nr. 1/2002. Tórshavn Frost, J. (2000). Bliv venner med skriftsproget Í: Psykologisk pædagogisk rådgivning. - Årg. 37, nr. 4-5 (2000). - S. 385-399, 472 Söderbergh, R. (1980). Läsning som språkindläring. Í: Barnets tidiga språkutveckling. Stokkholm: Liber Läromedel. Maale, S. & Madsen, L. (1997). Rammer om børns læseudvikling : - hvorfor læser finske børn bedre end danske? Dansk pædagogisk tidsskrift. - 1997, nr. 3. - S. 20-26 Vormeland, S. (1990). En oversigt over metoder og prinsipper for grundlæggende leseoplæring . Í: Les og skriv - trinn for trinn : metodisk rettleiing med praktiske opplegg. Oslo: Det Norske Samlaget. Lundberg, I. & Herrlin, K. (2008). Det gode læseforløb: kortlægning og øvelser. Tema: veje ind i skriftkulturen : læsning og skrivning - læring og undervisning København: Alinea. Ólavsstovu, V. (1990). Mál í barnabókum. Málting nr. 2/1990. Tórshavn. Joensen, S. (1991). Mál og menning barna. Málting nr. 3/1991. Tórshavn. Hoel, T. (2007). Bok i bruk i barnehagen. Stavanger: Nasjonalt senter for leseopplæring og leseforsking. Johannesen, M. (1983). Børn og føroyskar barnabøkur. Í: Brá nr. 1. Tórshavn. Henriksen, E. (1983). Børnini og verðin. Í: Brá nr. 4. Tórshavn. Sverrison, K. Nina, nina, nái (fløga + hefti). Tórshavn: Tutl. Ummælissavn (1989). Brá nr. 13/14. Tórshavn. Hansen, E. (1999). Sammenhæng mellem læsning og skrivning. Í: Forskningstidsskrift fra Danmarks Lærerhøjskole, 3. årg., nr. 3. København: Danmarks Lærerhøjskole. Hagtved. B. (2000). Fra skriving til læsning. Í: Psykologisk pædagogisk rådgivning. - Årg. 37, nr. 4-5 (2000). - S. 437-450, 472. Liberg, C. (2000). Barns läs-, skriv- och skriftröster: - en teori baserad på en bred praktik. Í: Psykologisk pædagogisk rådgivning. - Årg. 37, nr. 4-5 (2000). - S. 413-424, 472. K. Korsgaard ( 2002). Læsning og skrivning omkring skolestart. Í: Kielgast, E & Knudsen, A. (ritstj.). De første år i skolen : en antologi af temaer fra indskolingen. København: Billesø & Baltzer. Íblástur: Andreassen, P. & Dahl, Á. (1997). Mállæra. Tórshavn: Føroya Skúlabókagrunnur Arnbak, E. (2003). Faglig læsning – fra læseproces til læreproces. København: Gyldendal. Bjar, L. & Liberg, C. (2004). Børn udvikler deres sprog. København: Gyldendal. Bjerre, A. & Friis, J. (2002). Nej farfar! For vi børnestaver. Odense: Alinea. Bjerre, A. & Friis, J. (2004). Børnestavning – hva’ så?. Odense: Alinea. Björk, M. & Liberg, C. (1999). Veje ind i skriftsproget – sammen og på egen hånd. København: Gyldendal. Bråten, I. (1996). Om forholdet mellom lesing og skriving. Í: Wold, A. H. (ritstj.), Skriftspråkutvikling, 11-22 . Oslo: Cappelen. Brudholm, M. ( 2002). Læseforståelse – hvorfor og hvordan? Odense: Alinea. Dalsgarð, Valdemar (ritstj.) (1961). Hákunarbók. Keypmannahavn: Hitt føroyska studentafelagið Djurhuus, Hans A. (1992). Barnarímur. Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Elbro, C. (2006). Læsning og læseundervisning. København: Gyldendal. Ellingsgaard, Anna V. Frost, J. (2003). Principper for god læseundervisning. København: D.P.F. Hagtvet, B. E (1998). Skriftsprogs udvikling gennem leg. København: Gyldendal. Hagtvet, B. E (2004). Sprogstimulering. Tale og skrift i førskolealderen. Odense: Alinea. Hylin, Birgitta (1972). Skjaldur. En studie över barnvisan och barnramsan på Färöarna. Í Fra Færøerne: Úr Føroyum VI. København: Dansk-Færøsk Samfund Hylin, Birgitta (1984). Trumm trumm tralalei. Skjaldur. Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Høigård, A. (1999). Barns språkutvikling muntlig og skriftlig. Tano Aschehou. Jacobsen. Erhard (2006). Og so veit eg eina vakra søgu. Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Johannesen, Malan (1983). Børn og føroyskar barnabøkur. Í Brá nr. 1, 1983. Tórshavn Johannesen, Marius (1983). Hans Andrias og børnini. Í Varðanum 50. bind, s. 206-213. Tórshavn: Felagið Varðin Kjertmann, K. (2002). Læsetilegnelse – ikke kun en sag for skolen. Odense: Alinea. Kjølbro, Turið (1999). Lærdi skjaldrini á knænum hjá pápa. Í Sosialinum, 29.11.1999. Tórshavn Kjølbro, Turið (1998a). Trupult at fáa fólk at skriva um nútíðina. Í Dimmalætting, Viðskerin, 24. januar 1998. Tórshavn Kjølbro, Turið (1998b). Tað býr ein framtíð í tí at skriva. Í Sosialinum, 20. november 1998. Tórshavn Kjølbro, Turið (2007). Føroysk børn læra seinni at lesa enn onnur børn. Í Skúlablaðnum 4/2007. Tórshavn: Føroya Lærarafelag Kristiansen, Alexandur (1992). Grísaflísapætur. Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Kristiansen, Alexandur (2004). Lokki litaval. Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Liberg, C. (1997). Sådan lærer børn at læse og skrive. København: Gyldendal. Maarssø, Else & Noack, Anna Elisabeth (2008). Sproget kommer ikke af sig selv – introduktion til sprogtilegnelse, Dafolo, Kroghs Forlag Nordqvist, Sven (2008). Hvar er systur mín? Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Næs, Katrin (2007a). Skriftmálsførleiki. Óprentað Næs, Katrin (2007b). Ættarbregði ella uppvøkstur? Í Skúlablaðnum 4/2007. Tórshavn: Føroya Lærarafelag Rieben, L. et al. (2005). Effects of Various Early Writing Practices on Reading and Spelling. Í: Scientific studies and reading. Sverrison, Kári (2000). Nina, nina, nái. Skjaldur, ramsur og rímur. Tvífløga + bóklingur. Tórshavn: Tutl Sigurðardóttir, Turið (2004). Bókmentasøgur. Tórshavn: Føroya Fróðskaparfelag Skarðhamar, Anne-Kari (2006). «Here, there an everywhere» eller Victor Hugo i Tórshavn? Ett eksempel på Færøysk barnelitteratur. Í Periferi og sentrum. Tolv artikler om færøysk litteratur. Oslo: Unipub Sortland, Bjørn & Elling, Lars (2000). Reytt, blátt og eitt sindur av gulum.Tórshavn: Bókadeild Føroya Lærarafelags Trageton, A. (2004). At skrive sig til læsning. København: Gyldendal.