1484.21 - Eddukvæði (MA)

1484.21

Eddukvæði (MA)

10

Studenturin skal hava staðið BA í føroyskum ella samsvarandi. Til ber eisini at taka skeiðið við øðrum fortreytum (víst verður til galdandi námsskipan).

Skeiðið skal geva eina kunning um norrønan edduskaldskap – um aldur og uppruna, varðveitslu, stíl og ørindislag. Eddukvæðið Vøluspá verður gjølllisið málfrøðiliga og tulkað. Onnur eddukvæði verða í hóskandi mun tikin við. Mentanarliga bakgrundin fyri edduyrkingini verður lýst og viðgjørd.

Eddukvæði kunnu eftir innihaldi sínum verða tvíbýtt: í gudakvæði og hetjukvæði. Frá gudakvæðunum í Eddu stavar tað mesta av vitan okkara um fornu ásatrúnna. Snorri hevur tey til høvuðsheimild um hana í Eddu síni. Fremst í eddusavninum stendur Vøluspá, sum er hitt mætasta av øllum gudakvæðunum. Flestir granskarar eru samdir um, at tað er yrkt í Íslandi stutt fyri ár 1000, tað ár, tá ið íslendingar tóku við kristindóminum. Evnið er sett fram sum ein sjón, ið berst fyri eina vølvu (spákonu). Hon sær um allan heim hjá jøtnum, gudum og monnum frá fyrsta upphavi og fram um heimsenda, sum teir nevndu ragnarøk, tá ið bæði gudar og menn skuldu farast og heimurin verða týndur. Lagnan, ið gudarnir noyðast at ganga undir, er ikki blind, men rættvís, tí at gudarnir hava gjørt seg sekar í misgerðum, og heimurin er spiltur. Jørðin verður reinsað í eldi og vatni, og ein gudur, ið øllum valdar, tekur við ræðinum yvir hini endurføddu jørðini. Tað er ivaleyst, at yrkjarin í hesum er ávirkaður av kristnum hugmyndum, men annars er kvæðið í heild síni heiðið, og hóast skaldið lýsir gudarnar við mestsum menniskjaligum lýtum og brekum, hevur hann kortini virðing fyri teimum. Gudarnir berjast til seinasta andadrátt sum hetjur við hinar óndu og myrku kreftirnar. Vit gjølllesa Vøluspá og lesa ritgerðir og greinir um tað.

Læraraundirvísing og studentaframløgur.

Tá ið skeiðið er lokið, skal studenturin duga at ● lesa og skilja Vøluspá á frummálinum ● gera grein fyri avbjóðingum í at tulka Vøluspá ● tulka alt kvæðið Vøluspá ● gera grein fyri varðveitslu av kvæðinum og týdningarmestu handritunum ● gera grein fyri og meta um aldur og heimstað eddukvæðanna ● seta Vøluspá í samband við munnliga hevd ● lýsa kendastu frøðiviðgerðir av Vøluspá ● seta Vøluspá í samband við minni um víkingaøld, heidna tíð og aðrar íslendskar miðaldabókmentir ● skriva rannsóknarritgerð um avmarkað evni, sum viðvíkur Vøluspá.

Heimauppgávur ávegis á skeiðinum umframt endaliga skrivliga roynd í 4 tímar. Heimaritgerð (uml. 6 bls.) um sjálvvalt evni knýtt at Vøluspá verður latin inn, áðrenn skeiðið endar.

Uttanhýsis

7-talsstigin

Tekstútgávur og viðmerkingar The Codex Regius of the Poetic Edda — Konungsbók eddukvæða, GKS 2365 4to. Edited by Guðvarður Már Gunnlaugsson, Haraldur Bernharðsson, and Vésteinn Ólason. Editiones Arnamagnæanæ Series Electronicæ 3. Copenhagen and Reykjavík: The Arnamagnæan Institute Copenhagen, The Árni Magnússon Institue for Icelandic Studies, Mál og menning, 2019. De gamle Eddadigte. Udgivne og fortolkede af Finnur Jónsson. København: Gads forlag, 1932. Gering, Hugo & B. Sijmons. 1927. Kommentar zu den Lidern der Edda. Die Lieder der Edda 3. Kommentar. Halle (Saale): Verlag der Buchhandlung des Waisenhauses. Eddadigte 1. Vǫluspá, Hávamál. Udgivet af Jón Helgason. Nordisk filologi A4. København: Munksgaards forlag, 1964. Eddukvæði 1. Goðakvæði. Jónas Kristjánsson og Vésteinn Ólason gáfu út. Íslenzk fornrit. Reykjavík: Hið íslenzka fornritafélag, 2014. Eddukvæði. Gísli Sigurðsson sá um útgáfuna. Reykjavík: Mál og menning, 2014. Die Lider der Edda herausgegeben und erklärt von B. Sijmons. Die Lieder der Edda 1. Text. Halle and der Saale: Verlag der Buchhandlung des Waisenhauses, 1906. Norrœn fornkvæði … Sæmundar Edda hins fróða. Udgiven av Sophus Bugge. Oslo Universitetsforlaget, 1965 [fotografisk gentryk af udgaven fra 1867.] von See, Klaus, Beatrice La Farge & Katja Schulz. 2019. Kommentar zu den Lidern der Edda 1. Heidelberg: Winter. Völuspá. Sigurður Nordal gaf út. Önnur útgáfa. Reykjavík: Helgafell, 1952. Týðingar — ofta við inngangi og viðmerkingum Den poetiske Edda. Oversættelse, indledning og kommentarer ved Rolv Stavnem. København: U Press, 2018. Den ældre Edda og eddica minora 1. Oversatte og forsynede med indledning og kommentar af Martin Larsen. København: Einar Munksgaard, 1943. The Poetic Edda 2: Mythological Poems. Edited with translation, introduction and commentary by Ursula Dronke. Oxford: Clarendon Press, 1997. The Poetic Edda. Translated with an introduction and explanatory notes by Lee M. Hollander. Second edition revised. Austin: University of Texas Press, 1962. The Poetic Edda. Translated with an introduction and notes by Carolyne Larrington. Oxford: Oxford University Press, 1996. Orðabøkur Skaldamál Sveinbjörn Egilsson & Finnur Jónsson. Lexicon poeticum antiquæ linguæ septentrionalis—Ordbog over det norsk-islandske skjaldesprog. 2. udgave. København: Det kongelige nordiske oldskriftselskab, 1931. Gering, Hugo. 1903. Vollständiges Wörterbuch zu den Liedern der Edda. Halle an der Saale. Norrønt Cleasby, Richard and Gudbrand Vigfusson. 1874. An Icelandic–English Dictionary. Clarendon, Oxford. [Reprinted 1957; also available in an online version.] Fritzner, Johan. 1889–96. Ordbog over Det gamle norske sprog 1–3. [2nd ed. 1954.] Oslo: Tryggve Juul Møller forlag. + 1972. 4. Rettelser og tillegg ved Finn Hødne¬bø. Oslo: Universitetsforlaget. [Also available online.] Heggstad, Leiv, Finn Hødnebø and Erik Simensen. 2008. Norrøn ordbok. 5. utgåva. Oslo: Det norske samlaget. [413 Heg] Ordbog over det norrøne prosasprog/A Dictionary of Old Norse Prose 1–3 [a–em] + Registre/Indices. København: Den arnamagnæanske kommission, 1989–2004. + online udgave: https://onp.ku.dk/ Mállæra Iversen, Ragnvald. 1973. Norrøn grammatik. 7. utgave revidert ved E.F. Halvor­sen. Oslo: Aschehoug. Noreen, Adolf. 1923. Altnordische Grammatik I. Altisländische und alt­norwegische Grammatik (Laut- und Flexionslehre) unter Berück­sichtigung des Urnordischen. Download Altnordische Grammatik I. Altisländische und alt­norwegische Grammatik (Laut- und Flexionslehre) unter Berück­sichtigung des Urnordischen.Sammlung kurzer Grammatiken germanischer Dialekte 4. Halle (Saale): Verlag von Max Niemeyer. Almenn yvirlit yvir eddukvæði Gísli Sigurðsson. 2007. “Vǫluspá.” In Realleksikon der Germanischen Altertumskunde 35, ed Rosemarie Müller et al., 524–533. Berlin: Walter de Gruyter. Hallberg, Peter. 1993. “Eddic Poetry.” In Medieval Scandinavia: An Encyclopedia, ed. by Phillip Pulsiano & Kirsten Wolf, 149–152. New York: Garland. Holtsmark, Anne. “Eddadiktning.” In Kulturhistorisk leksikon for nordisk middelalder 3, ed. Jakob Benediktsson & Magnús Már Lárusson, 480–488. Reykjavík: Bókaverzlun Ísafoldar, 1958. McKinnell, John. 1993. “Vǫluspá.” In Medieval Scandinavia: An Encyclopedia, ed. by Phillip Pulsiano & Kirsten Wolf, 713–715. New York: Garland. Russom, Geoffrey. 1993. “Eddic Meters.” In Medieval Scandinavia: An Encyclopedia, ed. by Phillip Pulsiano & Kirsten Wolf, 148–149. New York: Garland. Aðrar fakligar bókmentir Gísli Sigurðsson. 1990. “On the Classification of Eddic Heroic Poetry in View of the Oral Theory.” Poetry in the Scandinavian Middle Ages, 245-255. Spoleto: Centro Italiano di studi sull'alto medioevo. Gísli Sigurðsson. 2008. “Orality Harnessed: How to Read Written Sagas from an Oral Culture?” In Oral Art Forms and their Passage into Writing, ed. Else Mundal and Jonas Wellendorf, 20-28. Museum Tusculanum Press: University of Copenhagen. Gísli Sigurðsson. 2012. “Poet, Singer of Tales, Storyteller, and Author.” Modes of Authorship in the Middle Ages, ed. Slavica Rankovic, 227-235. Toront: Pontificial Institute of Medieval Studies. Gísli Sigurðsson. 2013. “Past Awareness in Christian Environments: Source-Critical Ideas about Memories of the Pagan Past.” Scandinavian Studies 85/3 (2013): 400-410. Gísli Sigurðsson. 2013. “Völuspá as the Product of an Oral Tradition: What does that Entail?” In The Nordic Apocalypse: Approaches to Völuspá and Nordic Days of Judgement, eds. Terry Gunnell and Annette Lassen, 45-62. Brepols. Gísli Sigurðsson. 2014. “Snorri's Edda: The Sky described in Mythological Terms.” In Nordic Mythologies: Interpretations, Intersections and Institutions, ed. Timothy R. Tangherlini, pp. 184-198. Berkeley, Los Angeles: North Pinehurst Press. Gísli Sigurðsson. 2018. “Orality. Handbook of Pre-Modern Nordic Memory Studies, ed. Jürg Glauser, Pernille Hermann and Stephan A. Mitchell, 391-391. De Gruyter. Gísli Sigurðsson. 2018. “Skyscape.” In Handbook of Pre-Modern Nordic Memory Studies, eds. Jürg Glauser, Pernille Hermann and Stephan A. Mitchell, 555-561. De Gruyter. Gísli Sigurðsson. 2020. “The Eddas and Sagas of Iceland.” Oxford Research Encyclopedia of Literature (Published 17 December 2020): https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190201098.013.1215 Haraldur Bernharðsson. 2007. “Old Icelandic ragnarök and ragnarökkr.” In Verba Docenti: Studies in historical and Indo-European linguistics presented to Jay H. Jasanoff by students, colleagues, and friends, ed. Alan Nussbaum, 25–38. Ann Arbor/New York: Beech Stave Press. Meulengracht Sørensen, Preben, & Gro Steinsland. 2001. Vølvens spådom. Høst. [Týðing til føroyskt eftir Anfinn Johansen.] Quinn, Judy. 1990 “Völuspá and the Composition of Eddic Verse.” In Poetry in the Scandinavian Middle Ages, 303-320. Spoleto: Centro Italiano di studi sull'alto medioevo. Vésteinn Ólason. “The Codex Regius — A Book and Its History.” In: The Codex Regius of the Poetic Edda — Konungsbók eddukvæða, GKS 2365 4to. Edited by Guðvarður Már Gunnlaugsson, Haraldur Bernharðsson, and Vésteinn Ólason, 217–256. Editiones Arnamagnæanæ Series Electronicæ 3. Copenhagen and Reykjavík: The Arnamagnæan Institute Copenhagen, The Árni Magnússon Institue for Icelandic Studies, Mál og menning, 2019.

Zakaris Svabo Hansen